Jules

1926 Firma Beijnes bouwt het rijtuig mBD 9006. BD staat voor 2e klasse met bagage. Dit elektrische buffermaterieel '24 werd aanvankelijk stofzuiger genoemd, maar toen er later (1936) grotere aantallen werden afgeleverd werd de naam Blokkendoos aan het rijtuig gegeven. De elektrische installatie is van Vickers. Het rijtuig gaat rijden op de Hofpleinlijn, en in 1927 gaat het rijden op het baanvak Amsterdam-Haarlem-Leiden=Den Haag HS - Rotterdam, en het baanvak Haarlem-IJmuiden, in treinen van 2 tot 7 (motor)rijtuigen. mBD 9006 zou later de Jules worden.
1930 Voor kilometerregistratie worden telmachines ingebouwd. Het materieel wordt omgenummerd van. mBD 9006 wordt nu mBD 9106.
1944 In de oorlogsjaren is het rijtuig mBD 9106 beschadigd en gaat voor herstel naar Werkspoor te Utrecht (Zuilen)
1945 Na herstel tot motorrijtuig 3e klasse met bagageafdeling en bekleding van zeildoek gaat het rijtuig weer terug in de dienst als mCD 9106.
1950 Rijtuig mCD 9106 krijgt bakcodenummer 505.006
1956 De derde klasse wordt afgeschaft. Het rijtuig wordt hernoemd tot mBD 9106.
1957 Het rijtuig wordt omgebouwd tot motorpostrijtuig mP 9204 door de firma Jansen te Bergen op Zoom. Vickers-installatie wordt vervangen door Heemaf tractie-installatie. De Donkergroene kleur wordt vervangen door bruin.
1966 De motorposten uit de 9200-serie gaan Buiten Dienst.

Bij STIBANS werd de blokkendoos in de 90-er jaren wederom Bruin geschilderd. Hierboven de gepensioneerde Jules op de Watergraafsmeer, in 2004. Foto: Hans de Kroon

Een aantal blokkendozen wordt voor de sloop gespaard. In 1968 wordt rijtuig mP 9204 voorzien van vermogenselektronica (AEI), naast de installatie van Heemaf. Hiermee is het het eerste Nederlandse materieel, voorzien van thyristor-schakelingen. De werkplaats Tilburg heeft deze installatie in de het rijtuig ingebouwd, zodat er testen konden worden gedaan als alternatief voor de energieverslindende weerstands-schakelingen. Het rijtuig krijgt al snel de bijnaam "Bromvlieg", vanwege het zoemende geluid dat hij voortbrengt. Omdat het eigenlijk geen blokkendoos meer was, kreeg het wagennummer 30 84 978 1 802-8.
Motorpost mP 9201 werd geschikt gemaakt voor multiple rijden met de mP 9204. Dit rijtuig kreeg nummer 30 84 978 1 801-0.
Motorpost mP 9225 werd omgebouwd tot getrokken rijtuig met luchtvering. Dit rijtuig kreeg nummer 30 84 978 1 803-6.

De nieuwe lange nummers begonnen een bron voor verwarring te worden. De werkplaats kwam op het originele idee om de treinen te noemen naar personen uit de toen al 8 jaar oude Franse film van Francois Truffaut uit 1961, Jules et Jim. In deze film gingen de 3 hoofdpersonen ook in wisselende samenstelling door het leven.

Een diensttelegram wordt op 1 april 1969 (geen grap!) binnen de spoorwegen verspreid, welke de naamgeving aankondigde.

In 1971 wordt ook het elektro-dynamisch remmen mogelijk, en worden proeven gedaan ten dienste van het Stadgewestelijk Materieel (SGM)

In 1972 komt dan eindelijk de mP Jules ter beschikking van Is9 (Meetechnische afdeling binnen de NS), voor de ATB-metingen, en later ook de Telerail-metingen. Hiervoor wordt een ATB-meetopstelling in de trein geplaatst.

In 1976 wordt de vermogenselektronica in de mP Jules buiten dienst gesteld, en wordt het rijtuig omgenummerd tot 978 1 601. Het wordt overgedragen aan de Meetdienst van het Seinwezen, en wordt NS-geel geschilderd.

Deze foto´s tonen de mP Jules in de zomer van 1982, tijdens metingen tussen Eindhoven en Acht. Doel van de metingen was het vaststellen of de belasting van het boordnet van invloed was op de beveiligingssystemen langs de baan. De retourstromen, die hierdoor optreden, mogen natuurlijk geen invloed hebben op de beveiliging, zoals de treindetectie, ATB, of anderszins. Er werd gereden met een E-loc met daarachter totaal 15 ICR-bakken, waarvan de kachels voluit aanstonden. Er waren op de balkons zelfs losse kachels geplaatst, om de belasting nog meer te verhogen. De Jules stond ernaast en registreerde de invloed van de retourstroom op de beveiliging.

1988 De Jules wordt ontdaan van de thyristorinstallatie
1990 Er wordt een Telerail-meetopstelling geïnstalleerd. Hiervoor worden extra meetantennes geplaatst. Tevens is dit het jaar dat ingenieur Buijink met de VUT gaat. Hij stond aan de wieg van de ATB in Nederland.

In 1991 ging de oude Jules met pensioen, en beheerder Bob Smith organiseerde op zondag 28 juli 1991 een afscheidstournee.

1995 Een hobby-club van de werkplaats Leidschendam krijgt de beschikking over de oude Jules

1998 STIBANS wordt de nieuwe eigenaar van de oude Jules, die inmiddels weer de posttrekkerkleur bruin heeft gekregen. Onderdelen kunnen worden geleverd aan de nog rijdende Blokkendoos. Van binnen is het rijtuig ontdaan van de meetrijtuig-inrichting. De oude Jules slijt zijn laatste dagen als werkwagen voor diverse gereedschappen in de Watergraafsmeer te Amsterdam.

1992 was het jaar dat de mP Jules werd vervangen door een nieuwe trein, een PTT-posttrekker. De oude Jules was technisch volledig versleten. Het toenmalige Service Centrum Elektrotechniek (SCE), die de ATB- en Telerailmetingen uitvoerde, had een motorpost mP 3032 aangeschaft. Deze is ingericht als meettrein, en ook heeft het SCE zelf het design ontworpen, in samenwerking met NS Design. Er was gekozen voor een grijze trein. Wel vond Paul Nieuwenhuis (afdelingshoofd van de afdeling Elektrotechniek) het belangrijk dat de trein wel goed zichtbaar was voor baanwerkers, dus de voor- en achterzijde moesten NS-geel blijven. Het voorstel om de buffers rood te maken werd meegenomen. Om de trein wat extra´s te geven werd het idee geboren om wat elektronica-symbolen op de trein te plakken. Als voorbeeld werd een meettechnisch boek uit de kast gehaald, waarop een aantal symbolen op de kaft stonden afgebeeld, die de trein een technisch uiterlijk moest geven. Ook werd van de term ´meetrijtuig´ afgestapt. "Een rijtuig is een ding met paarden ervoor", aldus Paul Nieuwenhuis. "Het is geen meetrijtuig, maar een meettrein."

SCE was zelf best benieuwd of een gedurfd ontwerp wel zou mogen maar NS Design reageerde positief. Wel had men problemen met een groene kleur, welke werd vervangen door blauw. Op 24 april 1992 verliet de spiksplinternieuwe ATB/Telerail Meettrein mP Jules de werkplaats Haarlem.

Van fotograaf Rob van Ee kreeg ik de beschikking over wat foto's uit zijn archief:

De trein is voorzien van een zeer groot NS-logo, en de tekst Groep Bedrijven Infra, Meettrein Elektrotechniek.Bovenop de beide cabines is een zoeklicht gemonteerd, om tijdens de nachtelijke metingen de sein- en wisselnummers goed te kunnen zien.

Leuk detail is het cijferdisplay met het getal 3.825. Dit was tot juli 2000 het interne NS-telefoonnummer van de meettreinbeheerder in Utrecht.

Een van de eerste belangrijke indienststellingsmetingen was op 24 februari 1993. De nieuw aangelegde Zuidtak werd gemeten.

Na een reorganisatie veranderd de naam van het bedrijfsonderdeel. Groep Bedrijven Infra wordt nu NS Infra Services. Verder veranderd alleen maar het briefpapier en de treinbestickering wordt aangepast. Bob Smith blijft treinbeheerder onder Paul Nieuwenhuis. Het zoekklicht op de cabines bevalt niet, en wordt vervangen door 2 schijnwerpers per cabine.

In 1995 neemt Bob Smith afscheid van NS. Zijn taak wordt op 15 juni 1995 overgenomen door E.T.C. (Eric) Schoot.

NS ontdoet zich van de onderhoudsdiensten van het spoor. NS Infra Services wordt door de NS afgestoten, en 3 concurrerende aannemersbedrijven (Strukton Railinfra, Volker Stevin Rail & Traffic, en NBM Rail) nemen het onderhoudspersoneel over. Een uitzondering wordt gemaakt voor de Regionale meetgroepen, en het SCE. Deze blijven binnen de NS en worden ondergebracht bij het voormalige Centrum voor Technisch Onderzoek (CTO). Het nieuwe bedrijf heet NS Technisch Onderzoek. Opnieuw wordt de nieuwe bedrijfsnaam op de trein geplakt, en het telefoonnummer wordt opnieuw aangepast.

Op woensdag 9 december 1998 wordt de Jules getroffen door een draadbreuk op het emplacement Nijmegen. De spanningvoerende draad komt in aanraking met het dak, en er breekt brand uit. De Jules wordt met een DE-loc overgebracht naar de werkplaats Tilburg, alwaar de schade wordt opgenomen en hersteld.

Halverwege het jaar 2000 wordt ook NSTO door de NS afgestoten. NSTO wordt verkocht aan AEA Technology Rail bv. Wel is overeengekomen dat de meettreinen van NSTO, dit zijn de UMR (Universeel Meetrijuig dat meet aan de bovenleiding) en de mP Jules, worden overgeheveld naar het nieuw op te richten bedrijf Eurailscout Inspection & Analysis bv. Dit bedrijf bestaat uit het oude NS Ultrasoonbedrijf, aangevuld, met de meettreinen van NSTO. Jules-beheerder Eric Schoot verlaat NSTO en wordt bij Strukton uitvoerder Seinwezen in Nijmegen. M.R. (Marc) Pieters, die al jaren als meetritleider op de Jules werkzaam was, en de laatste jaren de voorbereiding en de rapportage van de metingen verzorgde, neemt het beheer over van de Jules, en besluit om mee over te gaan naar Eurailscout. Lang blijft onzeker wat er met de Jules gaat gebeuren. Er is sprake van de mogelijkheid om de Jules-metingen onder te brengen in een van de andere treinen van Eurailscout, de UFM 120. Vooralsnog blijken er te veel haken en ogen te zitten om de metingen uit de Jules te halen, en met andere metingen te combineren.

Op dinsdag 16 januari 2001 is de trein voorzien van het Eurailscout-logo. De trein wordt er nu nog bonter door, maar het is niet de eerste keer dat de trein blijk geeft van een nieuwe werkgever. De naam mP Jules staat nu weer duidelijk leesbaar voor iedereen op de trein.

Inmiddels lijkt het erop dat de Jules gewoon blijft rijden, daar overheveling van de meetsystemen naar andere meettreinen vooralsnog niet haalbaar is. Het gelijktijdig meten van de spoorinfra is niet altijd gelijktijdig door een trein te doen. De Jules rijdt bijvoorbeeld snachts, terwijl een andere trein op de dag moet rijden voor het maken van videobeelden. Wel wordt onderzocht of de Jules meer kan gaan meten dan de ATB-Eerste Generatie en de Telerail. Gedacht wordt aan de ATB Nieuwe Generatie, Ultrasoon, Bovenleiding, Videoschouw, GSM-Rail, en wie weet wat er nog meer te meten valt in de toekomst. Voorlopig zit de agenda voor 2002 bomvol, en zal de Jules, meest ´s-nachts, de sporen in Nederland berijden.

December 2002: De Jules zal hoogstwaarschijnlijk een grote revisie krijgen, met als doel nog een kleine 10 jaar rond te rijden. Een definitieve beslissing valt nog dit jaar of begin 2003. Als de revisie doorgaat zal de Jules zich bezig houden met ATB-EG, Telerail (tot 2005, als het systeem wordt verlaten), en GSM-Rail. In de nabije toekomst ook ATB-NG. De Jules zal dan zijn karakteristieke kleur kwijtraken. Een nieuw ontwerp zal worden gemaakt, en daarbij moet gedacht worden aan de gele kleur met logo´s die thans al is te zien op de UFM120, een van de andere meettreinen van Eurailscout.

O ja.... Erik Berendsen heeft de software in de Jules ontwikkeld. ( Ik ben met geweld gedwongen deze link te plaatsen.... )