Aansturing overwegen
Er zijn heel veel verschillende soorten overwegen, maar de aansturing ervan voor alle overwegen is eigenlijk hetzelfde. Ze moeten aangeven of er wel of geen trein in aantocht is. Ook hierbij moet de veiligheid vooropstaan, en bij storingen, van welke aard dan ook mag er nooit een gevaarlijke situatie ontstaan.
Nemen we als eerst de ouderwetse situatie van een overweg op een dubbelsporig baanvak, welke alleen is ingericht op RECHTERSPOOR rijden.
De blauwe stukken spoor geven de aankondigingsafstanden aan. Bij aanvang van deze aankondiging staat een overwegaankondigingsbord, met daarin vermeldt de kilometrering van de overweg die op die plaats wordt geactiveerd. Zodra er zich dus een trein in een van de aankondigingsgebieden bevindt, zal de overweg activeren en rood knipperen. Zodra de trein de overweg geheel is gepasseerd, en dus het aankondigingsgebied heeft verlaten, zal de overweg weer openen.
Als er op dit spoor in noodgevallen toch links moet worden gereden, dan moet de trein daarvoor een lastgeving Verkeerd Spoor halen. We krijgen dan de volgende situatie:
Een trein die Verkeerd Spoor rijdt, zal de aankondiging van de overweg niet berijden, zodat de overweg niet tijdig sluit. Dit is uiteraard levensgevaarlijk, dus daarom werd er dus een lastgeving Verkeerd Spoor aan de machinist uitgereikt, waarin onomwonden werd vermeldt, dat hij de overweg stapvoets moet benaderen, en voor de overweg moet stoppen, om de overweg vervolgens "aan te rijden". Dit aanrijden houdt in dat de trein met zijn eerste as net in de aankondig gaat staan, welke dus voor hem gezien net voor de overweg begint. Zodra hij met zijn neus in de aankondiging staat wordt de overweg alsnog geactiveerd, en wacht de trein totdat de overweg geheel gesloten is. Pas dan rijdt de trein door. Nadeel is overigens ook nog dat de overweg gesloten blijft totdat de trein het hele aankondigingsgebied uit is gereden. Deze situatie komt in Nederland (bij mijn beste weten) niet meer voor. De enkele baanvakken die nog Verkeerd Spoor hebben, hebben inmiddels overwegaansturingen die normaal werken. Het Verkeerd Spoor rijden tussen Olst en Zwolle is niet meer toegestaan.
Omdat deze situatie ongewenst is, en
trein ook normaal LINKERSPOOR moeten kunnen rijden zijn de overwegen daarop
aangepast. De overwegen kregen dan ook aan beide zijden van de overweg een
aankondiging, zodat de overweg voor treinen vanuit beide richtingen per spoor
geactiveerd wordt.
De donkerblauwe secties zijn uitgeschakelde aankondigingen. Deze doen de
overweg dus niet activeren. Als van het bovenste spoor de rijrichting wordt
gekeerd naar LINKERSPOOR, dan ziet het plaatje er zo uit. De meest voorkomende aansturing is de balansschakeling, waarbij de overweg,
ongeacht de gekozen rijrichting van de trein juist functioneert. Het komt erop
neer dat de overweg zelf een trein vanuit één van beide richtingen detecteert,
en vervolgens automatisch het aankondigingsdeel aan de andere kant van de
overweg uitschakelt. Deze overwegen zijn voorzien van een middensectie, een las
voor en achter de overweg, zodat voor beide rijrichtingen is te constateren of
de overweg door de trein is gepasseerd. rustsituatie
trein nadert overweg. Aankondiging achter overweg wordt uitgeschakeld
trein voorbij overweg, op de uitgeschakelde tegenaankondinging. Overweg is dus weer vrij
trein voorbij tegenaankondiging. Alle aankondigingen staan weer op scherp.
Bij werkzaamheden kan het zijn dat er werktreinen of railvoertuigen in het
spoor langdurig stilstaan. Soms is het stuk spoor waar gewerkt wordt een
onderdeel van een aankondiging van een overweg. Gevolg is dan dat de overweg
sluit en langdurig dicht blijft liggen. De weg wordt daardoor langdurig
afgesloten, terwijl er vaak geen treinen rijden, en bovendien zullen de bellen
die dan 's-nachts langdurig bellen niet echt op prijs worden gesteld.
Hierop is het volgende bedacht. Het is mogelijk om een overweg te "sleutelen". Dit houdt in dat, nadat een groot aantal veiligheidsmaatregelen is genomen, en het spoor buiten dienst is genomen, de overwegaankondigingen worden uitgeschakeld, met uitzondering van de middensectie. De seinen op het betreffende spoor, die toegang geven richting de overweg worden dan door deze handeling automatisch op ROOD gezet.
rustsituatie bij een gesleutelde overweg (bovenste spoor)
werktrein in een aankondigingsgebied. Overweg blijft geopend
Als het railvoertuig na afloop van de werkzaamheden het spoor via de overweg moet verlaten, dan zal het voertuig eerst de overweg aanrijden, door op de middensectie te gaan staan, en pas doorrijden als de overweg gesloten is. Dit geldt ook voor de werktrein, die aan de andere kant van de overweg moet zijn.
Bij werkzaamheden aan de middensectie zelf is het laatste redmiddel om de overlast voor omwonenden te beperken het zogenaamde "stroppen" of "ophangen" van de overweg. Dan is ook de middensectie als aankondiging uitgeschakeld. Dit wordt ook gedaan als werktreinen of railvoertuigen vaak heen en weer over de middensectie moeten rijden, of als de middensectie wordt vervangen bijvoorbeeld.
Omdat de overweg dan helemaal niet meer werkt voor treinen op dat spoor, wordt de overweg voor het wegverkeer afgesloten, of bewaakt door extra personeel voorzien van rode vlaggen en heel veel koffie.
